ESOP là gì?

Cổ phiếu ESOP là loại cổ phiếu phát hành theo chương trình chọn lựa người lao động. Thông qua đó, doanh nghiệp có thể tri ân những đóng góp của nhân viên góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Vậy ESOP là gì? Có nên đầu tư cổ phiếu ESOP hay không? Hãy theo dõi bài viết này của Nhân Hòa nhé!

1. ESOP là gì?

ESOP được viết tắt từ Employee Stock Ownership Plan là một phúc lợi cho phép nhân viên của công ty sở hữu cổ phần trong doanh nghiệp khi đạt các tiêu chuẩn đánh giá về sự đóng góp cũng như thời gian cống hiến cho doanh nghiệp.

ESOP là các kế hoạch đủ điều kiện với các khoản đóng góp xác định, có nghĩa là chúng đáp ứng các tiêu chuẩn của IRS để nhận được các quyền lợi và miễn giảm thuế đặc biệt.

ESOP cho phép nhân viên tích lũy cổ phiếu của công ty trong suốt thời gian họ làm việc tại công ty và nhận được giá trị tương ứng của cổ phiếu tại thời điểm khi họ rời đi hoặc nghỉ hưu. Người lao động chuyển nhượng lại cổ phiếu cho các nhân viên khác hoặc cho doanh nghiệp.

ESOP là gì?

ESOP chỉ liên quan đến một phần trong đợt tổng thể các đợt chào bán cổ phiếu của công ty, kết nối động lực làm việc của nhân viên với thành công về tài chính mà không ảnh hưởng đến việc quản lý hoặc cấu trúc công ty.

Chủ sở hữu doanh nghiệp cũng có thể sử dụng ESOP để phân phối lại cổ phiếu có quyền biểu quyết kiểm soát doanh nghiệp, quyết định khi nào và nếu họ muốn đưa cổ phiếu có quyền biểu quyết của công ty vào ESOP.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn cách mua cổ phiếu chi tiết nhất [5 BƯỚC]

2. Lợi ích khi phát hành cổ phiếu ESOP

- Đối với nhân viên công ty

Người lao động nằm trong danh sách nhận cổ phiếu thưởng đáp ứng các điều kiện mà doanh nghiệp đưa ra. Lợi ích mà cổ phiếu ESOP với nhân viên trong công ty:

+ Nhân viên làm việc, có năng lực, thành tích và được doanh nghiệp coi trọng đóng góp. Một yếu tố khẳng định cho vị trí của nhân viên trong doanh nghiệp

+ Nhân viên sẽ được nhận lợi nhuận dài hạn từ giá trị cổ phiếu công ty, sự tăng trưởng mang lại cổ tức bền vững cho người lao động. Một giải pháp tạo thu nhập tự động cho nhân viên nhưng không tốn quá nhiều công sức

Lợi ích khi phát hành cổ phiếu ESOP

- Đối với doanh nghiệp

Với doanh nghiệp, việc phát hành cổ phiếu ESOP mang lại nhiều lợi ích như:

+ Giải pháp để giữ lại người lao động có năng lực, nhân viên có thành tích cao, nhiều cống hiến. Đây là vấn đề lớn cần thực hiện để đảm bảo bộ máy vận hành ổn định, phát triển bền vững

+ Doanh nghiệp có thể không sử dụng tiền mặt trực tiếp để tặng thưởng cho thành thích của nhân viên, mà thông qua lợi nhuận lâu dài từ hoạt động kinh doanh. Điều này sẽ giúp công ty giữ lại một số tiền thưởng lớn trở thành vốn để quay vòng, phục vụ tái đầu tư, mở rộng

3. Điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP

Điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP

Để có thể phát hành được cổ phiếu ESOP, các doanh nghiệp là công ty cổ phần phải đáp ứng được các điều kiện dưới đây:

- Công ty đại chúng có chương trình lựa chọn và kế hoạch phát hành cổ phiếu được đại hội đồng cổ đông thông qua. Tổng số cổ phiếu phát hành theo chương trình trong mỗi 12 tháng không được vượt quá 5% số cổ phần đang lưu hành của công ty

- Hội đồng quản trị phải công bố rõ các tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia, nguyên tắc xác định giá bán, nguyên tắc xác định số cổ phiếu được phân phối cho từng đối tượng và thời gian thực hiện

- Công ty phải có đủ nguồn vốn thực hiện căn cứ báo cáo tài chính gần nhất được kiểm soát từ các nguồn thặng dư vốn, quỹ đầu tư phát triển, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, quỹ khác

- Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động thì nguồn vốn thực hiện được căn cứ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính của công ty mẹ, công ty chỉ được sử dụng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối sau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về công ty mẹ

- Trường hợp công ty phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, tổng giá trị các nguồn vốn trên đảm bảo không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm theo phương án được đại hội đồng cổ đông thông qua

>>> Xem thêm: [TOP 5+] Sàn chứng khoán Việt Nam mà bạn cần phải biết khi muốn đầu tư 

4. Cổ phiếu ESOP được sử dụng như thế nào?

Thông thường doanh nghiệp sẽ triển khai chương trình ESOP theo 3 cách chủ yếu, trong đó bao gồm: mua lại cổ phiếu từ người lao động khi họ rời khỏi doanh nghiệp, vay tiền với chi phí sau thuế thấp hơn, tạo thêm lợi ích cho người lao động. Cụ thể:

- Mua lại cổ phiếu từ người lao động khi họ rời khỏi doanh nghiệp

Khi người sở hữu cổ phiếu ESOP muốn rời khỏi công ty, lúc này chủ sở hữu công ty tư nhận có thể thu mua lại số cổ phiếu này bằng tiền mặt hoặc tiền vay cho quỹ ESOP

Cổ phiếu ESOP được sử dụng như thế nào?

- Vay tiền với một khoản thuế được miễn trừ

Đây chính là quyền năng đặc biệt của thứ công cụ này. Khả năng vay tiền của quỹ ESOP giúp cho công ty có thể được hưởng một khoản miễn giảm thuế từ số tiền đóng góp vào quỹ ESOP để trả phần tiền đã vay. Có nghĩa là cả phần nợ gốc và lãi đều được miễn thuế

- Tăng cường lợi ích cho người lao động

Doanh nghiệp có thể phát hành thêm cổ phiếu hoặc trái phiếu trong quỹ ESOP và ghi giảm phần thu nhập chịu thuế. Mặt khác, công ty có thể đóng góp tiền mặt và quỹ ESOP để mua cổ phiếu từ người ngoài hay cá nhân đang sở hữu cổ phiếu của công ty. Như vậy, việc làm này sẽ giúp tăng cường lợi ích cho người lao động

5. Những rủi ro khi phát hành cổ phiếu ESOP

Có thể thấy lợi ích mà cổ phiếu ESOP mang lại là không nhỏ. Nhưng càng hiểu về nó chúng ta càng thấy được những rủi ro tiềm ẩn của hình thức trả thưởng này. Đặc biệt tại Việt Nam khi nhiều doanh nghiệp quá lạm dụng cổ phiếu ESOP

- Gây ra sự loãng cổ phiếu

Tại các nước phát triển, hình thức phát hành cổ phiếu này khá thành công. Đạt được như vậy là do họ tuân thủ nguyên tắc và phát hành hợp lý. Ngược lại, tại Việt Nam các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP một cách ồ ạt

Điều này làm tăng khối lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường. Trong khi doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng chậm. Sự lệch pha này chính là nguyên nhân gây loãng cổ phiếu, làm giảm giá trị trên mỗi cổ phiếu. Vì thể, không ít cổ đông ngoài công ty e ngại và rút vốn

Những rủi ro khi phát hành cổ phiếu ESOP

- Ảnh hưởng tới hệ thống quản trị

Hiểu đơn giản, cổ phiếu ESOP là do công ty phát hành để nhân viên mua với giá rẻ. Tuy nhiên, cổ phiếu lấy tiền từ cổ đông khác rồi chia nhỏ để bán cho các thành viên khác trong doanh nghiệp

Nhiều công ty để phát hành ESOP đã cắt giảm các chi phí phát triển, Marketing khác. Điều này về lâu dài ảnh hưởng trực tiếp tới hệ thống doanh nghiệp. Đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro trong việc tăng trưởng dài hạn

Bên cạnh đó, việc phát hành cổ phiếu thưởng nhưng tới đối tượng không phù hợp cũng ảnh hưởng tới hệ thống quản trị. Việc một cá nhân trong hệ thống bỏ tiền để gom cổ phiếu ESOP là nguyên nhân gây lũng đoạn thị trường. Đây cũng là một hình thức đầu cơ trong thị trường chứng khoán

>>> Xem thêm: Đầu tư gì với 100 triệu? Lợi nhuận cao, ít rủi ro? 

6. Có nên mua cổ phiếu ESOP không?

Cổ phiếu ESOP được doanh nghiệp đại chúng phát hành có giá trị tương đương với các cổ phiếu khác hiện hành. Do đó, có rất nhiều nhà đầu tư băn khoăn rằng có nên mua cổ phiếu ESOP hay không.

Theo đó, đặc điểm của cổ phiếu ESOP là được lên kế hoạch và công bố phát hành khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện cũng như danh sách nhân viên trong công ty đạt tiêu chuẩn mua cổ phiếu. Khi đó, nhân viên sẽ trực tiếp mua cổ phiếu ESOP từ doanh nghiệp phát hành với mức giá ưu đãi.

Có nên mua cổ phiếu ESOP không?

Tùy vào từng quy định cũng như điều kiện của từng doanh nghiệp sẽ chia cổ phiếu ESOP dạng hạn chế hay tự do chuyển nhượng. Với các nhà đầu tư thông thường, không phải là thành viên doanh nghiệp thì cổ phiếu ESOP không phải là sự lựa chọn lý tưởng để đầu tư. 

Theo các quy định của công ty phát hành mà cố phiếu ESOP cũng sẽ không được phát hành ra bên ngoài mà được chuyển trong nội bộ doanh nghiệp.

7. Kết luận

Trên đây là những chia sẻ chi tiết nhất của Nhân Hòa để giúp bạn có thể hiểu được cổ phiếu ESOP là gì? Hy vọng các bạn sẽ có những lựa chọn sáng suốt cho mục tiêu đầu tư của mình.